Tất niên là nghi lễ được tổ chức vào cuối năm để tạm biệt năm cũ và chuẩn bị đón năm mới. Đó là một phong tục ở nước ta và đây được xem là một phong tục không thể thiếu và phải cúng một cách bài bản để đúng với phong tục. Vậy lễ tất niên được chuẩn bị như thế nào và gồm những gì? Hãy cùng Trường THPT Nguyễn Quán Nho tham khảo qua bài viết dưới đây nhé!
Mục lục
Cúng tất niên cuối năm
Cúng tất niên là một nghi lễ quan trọng của người Việt vào dịp cuối năm, không chỉ ở nhà riêng mà còn ở các cơ quan nhà nước. Theo phong tục tâm linh, trong mâm lễ cúng giao thừa không thể thiếu những người cúng thể hiện tấm lòng thành kính của mình.
Trong từ điển tiếng Trung, cuối năm có nghĩa là kết thúc năm cũ và sẽ bắt đầu và chào đón một năm mới. Ban đầu nó được hiểu là lễ mãn công một năm, nghĩa là cúng tổ nghề phù hộ cho làm ăn phát đạt, nhưng vì không phải người thợ nào cũng có ông tổ nghề rõ ràng nên sau này nhà nào cũng thờ. Lễ cúng tất niên sẽ thường được tổ chức vào ngày 29 hoặc 30 Tết âm lịch.
Cúng tạ đất cuối năm
Lễ cúng đất cuối năm hay còn gọi là lễ cúng đất cuối năm thường được tổ chức trước lễ hội Ông Công Ông Táo và sau rằm tháng Chạp.
Đối với người Việt, Thổ Công hay còn gọi là Thổ thần hay Thổ địa là vị thần cai quản một vùng đất nhất định. Đây là vị thần quan trọng nhất trong gia đình nên khi cúng, người ta phải khấn Thổ Công để cho tổ tiên được về.
Mục đích của lễ chúc Tết cuối năm là bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, tổ tiên, thần linh, đồng thời mong thần linh, tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình một năm mới an lành, ấm no.
Trong văn hóa Việt Nam từ xưa đến nay, nghi lễ tri ân các vị thần linh tại vùng đất mình sinh sống vô cùng quan trọng bởi nó có ảnh hưởng tâm linh nhất định đối với những người sinh sống và làm việc. Đất nền, chung cư,…
Lễ tạ cuối năm – Cúng trả lễ
Lễ tạ còn được hiểu theo nghĩa là “xin lộc” đầu năm và “trả lễ” cuối năm. Vì vậy, gia chủ nên thu xếp đến chùa, tịnh xá hoặc cung điện để tổ chức lễ cầu phúc đầu năm và đến nơi đó để tạ ơn vào cuối năm.
Theo quan niệm dân gian, đầu năm đi chùa cầu phúc, xin lộc, vay tiền, cuối năm dù bận rộn hay ốm đau cũng nên cố gắng sắp xếp thời gian để đến trả lại sản phẩm. Đây không chỉ là tín ngưỡng dân gian mà còn thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của những người con Việt Nam.
Cũng có câu “có nợ thì phải trả”, ăn của thánh phải biết đền đáp ân đức. Một người đàn ông vô ơn sẽ được đền đáp và không bao giờ nhận được bất cứ điều gì tốt đẹp. Hãy an tâm bước sang năm mới và đón chào năm mới với những điều tốt đẹp nhất.
Xem thêm: Cúng rước ông Táo về nhà, lễ vật cúng và bài văn khấn cúng rước Ông Táo
Lễ cúng tất niên cuối năm
Lễ chúc Tết là một trong những hoạt động tế lễ cuối năm được dùng để kết thúc năm cũ và chuẩn bị đón năm mới. Buổi gặp mặt cuối năm sẽ được tổ chức vào chiều 30 Tết.
Lễ chúc Tết là phong tục tập quán lâu đời, mang ý nghĩa thẩm mỹ độc đáo của dân tộc Việt Nam. Sau một năm lao động vất vả và vất vả, cả gia đình ngồi quây quần chuẩn bị đón năm mới bằng bữa cơm tất niên. Vì vậy, mâm cúng tất niên không nên quá lộng lẫy, chỉ cần bạn có tâm ý cúng những vật phẩm gần gũi với gia đình là được.
Giờ đây, mỗi gia đình đều tổ chức bữa cơm tất niên tại nhà, không chỉ để tạo sự ấm cúng mà còn để tỏ lòng biết ơn tổ tiên, con cháu.
Lễ cúng đêm giao thừa
Đón giao thừa hay còn gọi là Trừ Tịch – một nghi thức xua đuổi tà ma, những điềm xấu, điều xui xẻo. Thời gian diễn ra nghi lễ giao thừa từ 23 giờ đến 1 giờ sáng, là thời điểm giao thừa giữa năm cũ và năm mới. Nên người ta thường gọi là giao thừa.
Ý nghĩa của lễ hội này là rũ bỏ tất cả những điều khó chịu trong năm và chào đón những điều tốt đẹp trong năm mới. Ngoài việc dọn cỗ cúng giao thừa tại nhà, người Việt thường bày mâm cỗ ngoài trời để đón năm mới.
Lễ cúng tiễn ông Táo về trời
Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, lễ tiễn ông Táo về chầu trời được tổ chức. Khi đó, gia chủ sẽ chuẩn bị đầy đủ lễ vật, tiền giấy, cá chép hoặc cá chép sống rồi làm lễ tiễn ông Táo về chầu trời.
Theo quan niệm của người Việt xưa, ông Công ông Táo hay còn gọi là ông Táo Quân lên trời để báo cáo những việc làm tốt xấu của gia chủ trong một năm qua. Vì vậy, lễ tiễn ông Táo về trời được tổ chức rất hoành tráng. Tục lệ cúng vào mỗi dịp cuối năm cũng xuất phát từ đây.
Lễ cúng rằm tháng chạp cuối năm
Ba ngày rằm được coi là lớn hàng năm là rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy và rằm tháng Chạp. Đặc biệt là rằm tháng Chạp hay còn gọi là rằm tháng Chạp được coi là lễ cúng trăng cuối năm.
Theo quan niệm của người Việt, các gia đình tại nước ta thường cúng rằm tháng chạp vào chiều ngày 14 âm lịch hoặc sáng ngày 15 âm lịch. Mâm cỗ cúng rằm tháng Chạp được mọi người chuẩn bị chu đáo.
Lễ vật có thể được chuẩn bị trong mâm cỗ chay hoặc mặn, nhiều nơi thờ cúng có cả mâm cơm gia đình. Khi ăn chay, gia chủ có thể dâng hương, hoa, quả, trầu cau, nước trong, nến hoặc đèn dầu, tiền vàng lên thần linh, tổ tiên…
Khai vị gồm thịt luộc, xôi, bánh chưng, chả giò, các món khai vị khác và rượu. Theo quan niệm dân gian, gà trống tượng trưng cho đức tính khôn ngoan, dũng cảm và nhân hậu. Vì vậy, trong các dịp lễ hội, người Việt Nam thường đãi gà trống.
Mâm cúng tất niên chuẩn bị bao gồm những gì?
Với hàm ý cầu ấm no, hạnh phúc, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, vạn sự như ý, nhiều gia đình có mâm cúng tất niên đầy đủ hơn.
Thông thường, mâm cúng tất niên bao gồm: mâm ngũ quả, hoa, vàng mã, nến, trầu cau, chè, rượu, bánh chưng và một đĩa thức ăn (chay hoặc mặn).
Mâm ngũ quả và hoa thường được đặt trên bàn thờ và cúng trong dịp lễ hội mùa xuân. Mâm cỗ mặn đặt trên bàn thờ phụ, hoặc đặt một chiếc bàn nhỏ thấp phía trước bàn thờ chính.
Quý khách hàng có nhu cầu đặt mâm cúng tất niên trọn gói thì click vào đây: cungtatnien.com
Chuẩn bị mâm cỗ mặn để cúng tất niên như thế nào?
- Đĩa mặn trang nghiêm gồm canh măng, canh giá, gà luộc, nem rán, rau, giò, bánh chưng… Tuy nhiên, tùy theo thời đại, thời kỳ và đặc điểm vùng miền mà mâm mặn cũng được được chuẩn bị khác nhau.
- Đối với người miền Nam, mâm cỗ tất niên vẫn là bánh giầy, canh măng, thịt kho, chả giò, chả giò, gỏi tôm..
- Đối với người miền Bắc, họ bày biện mâm cỗ rất bài bản, thường có 4 bát, 4 đĩa trên một mâm. Loại lớn là 6 bát 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa… Ngoài ra còn có các phòng chuẩn bị bát đĩa lớn được bố trí cao 2-3 tầng.
- Bốn bát gồm: một bát chân giò lợn, một bát canh măng và lưỡi lợn, một bát canh thịt viên, một bát bún và một bát mọc. Mâm cỗ gồm bốn đĩa: một đĩa giò chả, một đĩa chả quế, một đĩa thịt gà và một đĩa thịt lợn.
- Đặc biệt mâm cơm tất niên của người miền Trung không quá đặc sắc, nhìn chung có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà kho rau răm, nộm tai heo, thịt luộc, ram, chả, quay vịt, bánh kếp…
- Xưa nay, đặc biệt là tiệc tất niên ở miền Bắc và tiệc tất niên của người Việt bao giờ cũng đảm bảo đủ 6 bát (măng, thịt viên, chả mực, canh nấm, bún, giá đỗ). và 8 đĩa (thịt gà luộc, bánh chưng, giò lụa, trứng, muối,chả quế, dưa hành, lòng gà xào dứa và cá kho). Nhưng theo thời gian, nhiều món ăn truyền thống bị mai một, thay vào đó là những món ăn đặc sản hiện đại hoặc được nhiều gia đình yêu thích.
Mâm cúng ngũ quả
Mâm ngũ quả cúng gia tiên nên chọn những loại quả thông dụng, đẹp mắt và phải chín mới ăn được.
Quả xanh, quả giả (nhựa) không được dùng để cúng gia tiên. Đĩa ngũ quả không nên đặt ở chính giữa bát hương mà nên đặt ở hai bên.
Mâm cúng Tất Niên ở vùng miền
Mâm cúng tất niên cuối năm hào phóng hơn bình thường. Tùy theo vùng miền mà có những đặc sản riêng, như miền bắc hay canh măng, miến lòng gà, xôi, bánh chưng, giò, chả, nem rán… miền Trung thường có bánh chưng, bánh giầy, chả giò, rau răm, thịt luộc, giá chua…miền Nam thường ăn bánh tét, canh măng, thịt kho, gỏi tôm, chả giò, chả giò…
Mâm Cúng Tất Niên Miền Bắc
Gồm những món: Đĩa gồm đĩa xôi/bánh chưng, đĩa giò xào, đĩa thịt đông, đĩa thịt gà luộc đĩa giò lụa, thêm đĩa nộm và đĩa dưa hành muối. Bát móng giò hầm măng lưỡi lợn, bát miến nấu lòng gà, bát bóng nấu thập cẩm, bát mọc.
Mâm Cúng Tất Niên Miền Trung
Gồm những món: gồm đủ các thành phần để có bữa cỗ “hào soạn” gồm: đĩa dưa món, đĩa thịt đông, đĩa giò lụa Huế, đĩa gà bóp rau răm, đĩa thịt heo luộc, đĩa chả Huế, giá chua,bát miến Huế, bát ninh măng khô, đĩa cá chiên, hay đĩa ram, bánh tét bánh chưng và có nhiều món ăn được chế biến.
Mâm Cúng Tất Niên Miền Nam
Gồm những món: bánh tét kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm, củ kiệu, đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, thêm bát canh khổ qua nhồi thịt, canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa).
Lễ tạ mộ
Vào ngày 30 Tết, nhiều gia đình ở nông thôn sẽ đi viếng mộ, sau đó về nhà ăn bữa tối giao thừa. Tạ ơn là tạ ơn thần linh đã phù hộ cho con cháu đời sau có mồ mả (tương tự như nghi lễ tạ ơn thần linh, thổ địa gia tiên, tiền tài mà gia chủ sinh sống vào cuối năm), đồng thời mời các tổ tiên để ăn mừng lễ hội mùa xuân.
Vào buổi sáng hôm 30 tết, phụ nữ thì chuẩn bị bàn cổ, nam thì phụ mang hương, hoa quả và giấy vàng mã để đi chạp mộ Lúc này, ngôi mộ đã được con cháu sửa sang và lau dọn để chuẩn bị đón tết, mọi người chỉ cần đặt hoa quả, thắp hương mời tổ tiên về ăn Tết là được.
Nếu cúng cơm mặn chỉ được cúng ở những điện thờ có thờ xôi và gà (gà sống hoặc chân gà đặt trên xôi). Đừng bao giờ đặt thức ăn mặn trên mộ. Lễ tảo mộ không cần rườm rà. Nó cũng không nặng về hình thức, đốt nhiều vàng mã cũng sẽ rất lãng phí.
Việc tảo mộ nên thực hiện khi trời khô ráo, ấm áp, để con cháu dần dần biết được vị trí của ngôi mộ, từ đó bồi dưỡng lòng kính sợ và lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
Nhưng cũng đừng tạ mộ sớm quá, khi sương chưa tan, hoặc chiều tối, giận dữ quá sẽ không tốt cho sức khỏe. Phụ nữ có thai, “đèn đỏ”, ốm yếu, trẻ em dưới 10 tuổi… không nên ra mồ mả để tránh năng lượng tiêu cực, gió lạnh… không chơi đùa, ngồi trên mồ mả vì bị coi là bất kính.
Khi đi tảo mộ, hãy chú ý đến tất cả những người lớn tuổi trong gia đình, nên “thăm” những ngôi mộ xung quanh. Nếu có mồ mả bỏ hoang cũng nên thắp hương.
Trên đây là những gì mà chúng tôi đã chia sẻ về mâm cúng tất niên và những việc nên làm trong đêm giao thừa. Hi vọng với những thông tin hữu ích này sẽ giúp ích cho các bạn. Mến chúc các bạn có một năm mới vui vẻ, an khang thịnh vượng, vạn sự như ý.
Video mâm cúng tất niên
Cúng tất niên ngày 29 được không
Người Việt quan niệm, ngày Tất niên có thể là ngày 30 tháng Chạp (nếu đó là năm đủ) hoặc là ngày 29 tháng Chạp (nếu đó là năm thiếu). Tất niên thường diễn ra vào buổi chiều hoặc buổi tối trong ngày. Sau khi cúng Tất niên xong, gia chủ có thể mời khách đến nhà để ăn cơm Tất niên. Ngoài ra, tùy vào phong tục tập quán của mỗi vùng, việc cúng Tất niên có thể khác đôi chút.
Văn khấn cúng Tất niên chuẩn nhất
Trong nghi thức cúng lễ Tất niên, quan trọng nhất là gia chủ phải chuẩn bị bài văn khấn cúng lễ Tất niên thật chuẩn. Dưới đây là văn khấn lễ tất niên ngày 30 Tết (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hóa – Thông tin):
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
– Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …
Tín chủ (chúng) con là: …
Ngụ tại…
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án tọa, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khỏe, gia đình hòa thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).