Bài giảng: Hiền tài là nguyên khí quốc gia – Cô Trương Khánh Linh (GV )
Đề bài: Phân tích tác phẩm “Hiền nhân là nguyên khí quốc gia” của Thân Nhân Trung
Bài “Hiền nhân là nguyên khí của quốc gia” trích trong bài Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ 3 (1442) do Thân Nhân Trung biên soạn năm 1484 thời Hồng Đức. Minh văn này được khắc trên đá, hiện còn ở Văn Miếu (Hà Nội).
Thân Nhân Trung tự là Hầu Phủ quê ở Yên Dũng, Bắc Giang, đỗ tiến sĩ, làm quan dưới thời Hồng Đức. Ông có tài văn chương lỗi lạc, tài cao, từng được vua Lê Thánh Tông tin tưởng phong làm “Tao đàn phó tể tướng”. “.Câu mở đầu cho ta biết Thân Nhân Trung được vua Lê Thánh Tông giao cho trọng trách lớn lao. Một cách nói vừa trân trọng vừa khiêm nhường:
“Tôi nông nổi và vụng về, nhưng tôi không dám từ chối, nên xin trân trọng chắp tay và xin chữ ký mà…”.
Các tiến sĩ được khắc tên trên bia đá tại Văn Miếu đều là những người tài giỏi, có học thức, tài cao và đức độ. Tác giả coi “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” và khẳng định nguyên khí ấy có ý nghĩa quan trọng đối với sự hưng suy của đất nước. Lập luận của tác giả rất chặt chẽ và thuyết phục:
“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, thế nước thịnh thì thế nước mạnh, rồi đi lên; khi suy thì thế nước suy, mà suy.
Câu văn đẹp, ý sâu sắc, ngôn từ tao nhã, điển cố của thể loại văn học cổ được vận dụng nhuần nhuyễn. Từ xưa, câu này đã được nhiều sử gia nhắc lại, được nhiều người thuộc lòng và truyền tai nhau. Càng đọc, càng ngẫm, chúng ta càng thấy rõ: hiền tài như hoa xuân thì quốc gia hưng thịnh. , khi “đức như sao mai, tài như lá mùa thu” thì vận nước khó mà yếu.
Tiếp đó, Thân Nhân Trung nói về việc quan tâm đào tạo nhân tài là chủ trương hàng đầu và được đặc biệt quan tâm: “Cho nên các bậc Thánh Minh Vương không ai là không lấy việc đào tạo nhân tài mà chọn họ. Học sĩ, tu thân” làm quan đầu tiên. Triều đình nhà Lê, từ năm 1439 trở đi, có nhiều chức quan đặc ân, trọng đãi nho sĩ. Đây là “tên trong tháp Nhạn, ban cho danh hiệu Long hổ, bày tiệc cho Vạn Hỷ”. Sau mỗi khoa thi đều chọn được nhiều tiến sĩ, trạng nguyên, “Triều đình mừng người hiền tài, có việc gì không đỗ đạt”. Đó là các việc như đặt lệ gọi tên, đăng đàn, tặng mũ, cấp ngựa, thiết đãi yến và vinh quy bái tổ cho những người đỗ đạt cao.
Như thế chưa đủ, nên bậc thánh hiền vua Lê Thánh Tông đã cho khắc tên các tiến sĩ vào bia đá đặt ở cửa Hiền Quan (Quốc Tử Giám) với mục đích “làm cho kẻ sĩ nhìn vào phải động lòng ngưỡng mộ”. .” kính trọng, ra sức phò vua”. Ý nghĩa sâu xa của việc “lập bia ghi tên ở cửa Hiền Quan” thể hiện sự đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, ươm mầm nguyên khí quốc gia mà tổ tiên ta đặc biệt coi trọng. không được “ưu ái”. Văn chương, tham ngôn ngữ. Trách nhiệm và nghĩa vụ của “kẻ sĩ trong túp lều tranh” phải là gì? đức Minh Quân Thánh Hoàng.
Sau khi ca ngợi các sĩ phu “đã mấy chục năm tô điểm chính trường bằng văn chương và chính trị, được quốc gia tín nhiệm”, Thân Nhân Trung nghiêm khắc phê phán “những kẻ vì nhận hối lộ mà tham ô, sa vào hàng ngũ gian ác”.
Cuối bài, tác giả nói về lợi ích và tác dụng to lớn của việc dựng bia tiến sĩ ở Văn Miếu: “Kẻ ác lấy đó làm răn, người lương thiện theo đó mà phấn đấu, nêu gương ghi tạc. tương lai. tương lai, vừa để rèn giũa danh tiếng của học giả, vừa để củng cố huyết mạch cho quốc gia.” Với lập luận sắc bén, lập luận chặt chẽ, lập luận mạch lạc, văn xuôi trang trọng, càng đọc chúng ta càng thấy ý nghĩa tốt đẹp của việc tổ tiên dựng bia đá ghi danh Tiến sĩ.
Trong “Bình Ngô Đại Cáo”, Nguyễn Trãi tự hào viết:
“Như nước Đại Việt ta xưa,
Nó từ lâu đã tuyên bố là một nền văn minh”.
Đọc bài “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ta hiểu sâu sắc hơn nền văn hiến của dân tộc. Đó là việc “trồng nhân tài, chọn học sĩ, tu nhân, (dựng bia tiến sĩ đã góp phần to lớn vào việc xây dựng nền văn hiến ngày càng rạng rỡ). Bài học lịch sử được rút ra từ việc khắc bia ghi tên. của tiến sĩ phải lấy giáo dục là quốc sách, coi trọng đào tạo nhân tài, trọng đãi học giả phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Xem thêm bài văn mẫu lớp 10: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
hien-tai-la-nguyen-khi-cua-quoc-gia.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học