Đề bài: Phân tích diễn biến tâm trạng và tính cách của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn trích 5 vở kịch Vũ Như Tô.
Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960) là nhà văn có khuynh hướng khai thác đề tài lịch sử và có những đóng góp xuất sắc ở thể loại tiểu thuyết và kịch. Lối viết của anh trong sáng, giản dị, nhân hậu mà thâm thúy, sâu sắc.
Vũ Như Tô là vở kịch 5 hồi, viết về một sự kiện xảy ra ở Thăng Long vào khoảng năm 1516-1517 dưới thời Lê Tương Dực. Vở kịch xoay quanh cuộc xung đột giữa nhà vua và quân phản loạn vì việc xây dựng Cửu Trùng Đài. Nạn đói dân nổi lên khắp nơi… Dân nổi lên vô cùng sốt ruột… Những người xây dựng Cửu Trùng Đài đã theo hơn một nửa số quân nổi dậy.
Phe chống đối trong triều do Trịnh Duy Sản đứng đầu, sau Trịnh Duy Sản là Ngô Hạch và An Hòa Hầu. Mâu thuẫn ở hồi 5 lên đến đỉnh điểm và được giải quyết: Trịnh Duy Sản, Ngô Hạch giết Lê Tương Dực. Mâu thuẫn giữa phe Trịnh Sản với Kim Phượng và các cung nữ vì coi đây là phương tiện đi lại của Lê Tương Dực cũng được đẩy lên cao trào. Kim Phượng và các cung nữ đã lái mối hận đó sang Đan Thiềm và Vũ Như Tô để mong được giảm nhẹ tội, thoát khỏi sự trừng phạt của Ngô Hạch.
Vũ Như Tô là một nghệ sĩ có nhân cách, có lý tưởng nghệ thuật, không phải là người ham sống sợ chết, vụ lợi. Lúc đầu, ông thà chết chứ không xây Cửu Trùng Đài để cầu hôn; Khi được nhà vua ban thưởng bạc, vàng và lụa, ông đã chia hết cho những người thợ. Nhưng Vũ Như Tô mải mê với ước mơ xây dựng một công trình nghệ thuật vĩ đại cho đất nước, cho đời sau mà quên mất một thực tế: nhân dân đang chết đói, giai cấp thống trị càng vắt kiệt mồ hôi nước . xây Cửu Trùng Đài.
Việc Vũ Như Tô tích cực xây dựng Cửu Trùng Đài đã làm nảy sinh mâu thuẫn giữa tập đoàn phong kiến thối nát Lê Tương Dực và những người dân bị bần cùng hóa vì sưu thuế và các dịch vụ lặt vặt. Đan Thiềm đã khuyến khích Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài, điều này càng làm tăng thêm mâu thuẫn giữa thị dân và nghệ sĩ trong Vũ Như Tô. Khát vọng nghệ thuật ở người nghệ sĩ ở Vũ Như Tô có phần chính đáng, nhưng nó đã bị đặt nhầm chỗ, không đúng thời điểm. Trong việc xây dựng Cửu Trùng Đài, Vũ Như Tô vừa là tội nhân, vừa là nạn nhân. Những mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và con người Đan Thiềm, những mâu thuẫn giữa thị dân và nghệ sĩ, giữa khát vọng nghệ thuật và hiện thực xã hội đã đến hồi kết nhưng thực chất vẫn chưa được giải quyết triệt để. đến: Vũ Như Tô bị giết dù không cố ý hại dân, bản thân Vũ Như Tô không nhận ra lỗi lầm của mình.
Mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần túy vĩnh hằng với lợi ích thiết thân của nhân dân ở Hồi V chưa được tác giả giải quyết dứt điểm. Điều đó được thể hiện ở cuối vở kịch. Quần chúng nổi dậy giết Vũ Như Tô, phá Cửu Trùng Đài. Bản thân Vũ Như Tô bị giết vẫn chưa nhận ra lỗi lầm của mình, Vũ Như Tô không đứng về phía Lê Tương Dực mà vẫn muốn hoàn thành tác phẩm nghệ thuật. Bản thân tác giả cũng băn khoăn với cái kết này.
Việc nhân dân giết Vũ Như Tô có lý: nếu Vũ Như Tô không xây Cửu Trùng Đài thì Lê Tương Dực đã không xây Cửu Trùng Đài gây thiệt hại cho nhân dân. Nhưng quần chúng nhân dân trong tâm trạng nóng nảy, phẫn nộ có lẽ chưa hiểu hết Vũ Như Tô. Quần chúng thời đó thậm chí còn không nghĩ đến công sức của mình cho những tác phẩm nghệ thuật có thể để lại cho thế hệ mai sau. Khởi nghĩa giết Lê Tương Dực, hoãn xây Cửu Trùng Đài là đúng, nhưng giết Vũ Như Tô nhiều quá mà phá Cửu Trùng Đài là không nên.
Ở hồi 5, ta còn thấy sự mâu thuẫn giữa thị dân và nghệ sĩ ở Vũ Như Tô. Đó cũng chính là quan điểm của tác giả về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống nhân dân. Tác giả ý thức được sự mâu thuẫn giữa lợi ích cấp thiết của nhân dân với mong muốn có một tác phẩm nghệ thuật lớn cho dân tộc. Tác giả băn khoăn: không thể hi sinh lợi ích cấp bách của nhân dân mà vẫn mong có một công trình nghệ thuật như Cửu Trùng Đài. Trong hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ, muốn có một Cửu Trùng Đài là không đúng. Nghệ thuật không thể đứng cao hơn cuộc sống, cao hơn sự sinh tồn của nhân dân. Nguyện vọng và động cơ của Vũ Như Tô là chính đáng, nhưng xây Cửu Trùng Đài là không nên vì lúc đó là thêm gánh nặng cho nhân dân.
Đan Thiềm, Vũ Như Tô là những con người mải mê với nghệ thuật mà quên đi thực tại.
Đoạn trích thể hiện rất rõ những nét đặc sắc trong nghệ thuật kịch của Nguyễn Huy Tưởng: ngôn ngữ kịch điêu luyện, có tính tổng hợp cao. Đặc biệt, nhà văn đã sử dụng ngôn ngữ và hành động của nhân vật để khắc họa tính cách.
Đoạn trích cũng thể hiện khả năng dẫn dắt và đẩy xung đột kịch tính lên đến đỉnh điểm của nhà văn. Đó là hai mâu thuẫn giữa tập đoàn phong kiến thối nát Lê Tương Dực và nhân dân bị bần cùng hóa vì sưu thuế và các dịch vụ lặt vặt: mâu thuẫn giữa thị dân và nghệ sĩ trong Vũ Như Tô.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
Vinh-biet-cuu-trung-dai.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác