Đề bài: Phân tích triết lý nhân sinh trong bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu
Bài giảng: Vội vàng – Cô Thúy Nhàn (Giáo viên )
Xuân Diệu là một nghệ sĩ tài hoa, sáng tạo, góp phần quan trọng vào quá trình hiện đại hóa thơ ca. Thơ ông là tiếng nói của một con người luôn khao khát đồng cảm với cuộc đời, say mê cái đẹp. Ông là nhà thơ của mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ. Một trong những bài thơ nổi tiếng được nhiều độc giả biết đến là “Vội vàng” thể hiện cái tôi cá nhân luôn khao khát được hưởng thụ cuộc sống, tình yêu cuộc sống mãnh liệt ẩn sau tình yêu ấy là một quan niệm sống đầy triết lý sâu sắc. Vẻ đẹp của thời gian, tuổi trẻ, con người và vẻ đẹp cuộc sống được Xuân Diệu trao truyền qua bao đời nay vẫn còn nguyên giá trị.
Triết lý sống là những quan niệm ý nghĩa cho cuộc sống được mọi người đón nhận và tiếp thu một cách tích cực. Triết lý nhân sinh trong thơ được tác giả chuyển tải qua những hình ảnh thơ giàu giá trị, giàu cảm xúc, nó không tự phát xuất hiện mà ẩn sau một lớp ngôn từ để người đọc tự khám phá, suy ngẫm và khám phá. .
Đầu tiên là triết lý nhân sinh về thời gian. Nếu thơ xưa quan niệm thời gian là tuần hoàn, quay vòng thì Xuân Diệu đi ngược lại, ông cho rằng thời gian là tuyến tính, một đi không trở lại:
“Xuân đến tức là xuân đi
Xuân trẻ nghĩa là xuân sẽ già.
Mùa xuân ở đây chỉ mùa xuân của thiên nhiên đất trời và mùa xuân của đời người là tuổi trẻ. Thanh xuân của vạn vật năm lần bảy lượt đến rồi đi, nhưng đời người chỉ tồn tại một lần, không bao giờ gục ngã nữa. Vì “Không ai tắm hai lần trên cùng một dòng sông”. Tác giả sử dụng nghệ thuật tương phản lấy thời gian vô hạn của vũ trụ với thời gian hữu hạn của đời người. Với các cặp đối: sang, không cũ của hai câu thơ, tác giả đang làm nổi bật sự trôi chảy đã mất của thời gian. Nhà thơ cảm nhận được điều đó ngay từ khi mới bắt đầu “Trong buổi gặp gỡ có hạt chia ly”, mùa xuân đến cũng là mùa xuân đi, xuân trẻ rồi cũng sẽ già, vạn vật qua đi cho dù chúng không. tồn tại trong cuộc sống và không có gì tồn tại mãi mãi. Qua đó cho thấy thái độ trân trọng từng giây phút được sống và không lãng phí thời gian của tác giả. Đó chính là một phát hiện mới, một quan niệm sống sâu sắc mà nhà thơ muốn gửi gắm.
Thứ hai, triết lý nhân sinh của tuổi trẻ. Với anh, trong cuộc đời mỗi người, quãng thời gian hạnh phúc nhất, đẹp đẽ nhất chính là những năm tháng tuổi trẻ ngắn ngủi, quãng thời gian đẹp đẽ nhất khi có được tình yêu mới là hạnh phúc thực sự của một người. Nhà thơ nhận ra quy luật của sự tồn tại, sự tàn phá khắc nghiệt của thời gian với vạn vật nên nhà thơ tiếc nuối và thôi thúc chúng ta nhanh lên đường, hãy đi để tận hưởng cuộc sống, để cho tuổi già. Con có nghĩa “Mau đi đi, mùa chưa định chiều”. Hơn một lần ta bắt gặp tiếng gọi, giục giã của Xuân Diệu như câu thơ: “Vội vàng mà vội vàng/ Em ơi, tình non sắp già”. Thói quen sống vội không phải là lối sống ích kỷ, chỉ biết hưởng thụ thành quả của người khác, mà theo ông, sống vội mới là sống có ý nghĩa “Sống hết lòng! Toàn trí! Sống hết mình! Sống hết mình!/ Sống hết mình! toàn thân! và các giác quan nhạy bén”, thì con người mới biết cố gắng hết sức, cống hiến tài năng và sự tận tâm, tận hưởng vẻ đẹp mà thiên nhiên ban tặng. Đó là cả cuộc đời mới bắt đầu hé mở, mây gió, cánh bướm với tình yêu, non nước, cỏ cây… để kẻ say mê thưởng ngoạn phải thốt lên rằng: “Hỡi màu đỏ Mùa xuân, tôi muốn cắn bạn”. Nhà thơ muốn chiếm lấy, chiếm hữu, đắm mình trong vẻ đẹp tự nhiên của đất trời. Tuy nhiên, hiện nay, có rất nhiều bạn trẻ hiểu sai quan niệm sống vội vàng của nhà thơ mà chạy theo lối sống ích kỷ cá nhân, chỉ biết ăn chơi mà quên đi cách làm việc và cống hiến. Nhà thơ nhắn nhủ các bạn trẻ đừng bỏ lỡ và lãng phí tuổi thanh xuân tươi đẹp của mình bởi những điều vô bổ. Hãy sống, hãy học, hãy làm, hãy vui và tận hưởng hết mình bằng cách “Tuổi trẻ không dài” để rồi đến một lúc nào đó “Còn có đất trời, nhưng không có tôi mãi mãi”. Tuổi trẻ không cố gắng, khi về già sẽ hối hận cả đời. Tuổi trẻ đừng dễ dàng từ bỏ hạnh phúc đích thực. Đó là triết lý sống ý nghĩa nhất mà Xuân Diệu muốn gửi tặng thế hệ trẻ như một lời nhắn nhủ, lời khuyên của bậc đàn anh đối với đàn em muôn thuở. Chính vì lẽ đó mà Xuân Diệu được các nhà phê bình văn học Hoài Thanh, Hoài Chân nhận xét: “Xuân Diệu là người mới nhất trong các nhà thơ mới – nên chỉ có lớp trẻ mới thích đọc Xuân Diệu, còn thích thì phải mê. .” .
Vậy triết lý sống của Xuân Diệu bắt nguồn từ đâu? Nhà thơ có được điều đó từ tình yêu tha thiết, say đắm trước vẻ đẹp của thiên nhiên, từ khát vọng “tắt nắng”, “buộc gió” để lưu giữ hương sắc của đất trời trong giây phút hiện tại. Vì nhà thơ phát hiện ra cái đẹp mỹ miều hiện hữu quanh ta mà không cần phải trốn vào chốn thần tiên như Thế Lữ để thấy được. Trong mắt Xuân Diệu hiện lên “bữa tiệc trần gian” đầy mời gọi, nhà thơ lần lượt liệt kê những hình ảnh đẹp của thiên nhiên trong bức tranh cuộc sống. Nào là ong bướm tháng tháng làm mật, là hoa của cánh đồng xanh, là cành lá rung rinh, là tiếng hót của chim én, của đàn chim làm tổ bên nhau… Dường như nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nghiêm khắc nhận xét: “Xuân Diệu đốt cảnh tiễn đưa mọi người về âm phủ”. Vẻ đẹp giản dị, bình dị ấy không riêng của một địa danh, một vùng miền nào mà có ở khắp mọi nơi. Như vậy, triết lý sống thứ ba mà Xuân Diệu nêu lên trong tác phẩm là vẻ đẹp của cuộc sống không ở đâu xa, không cần tìm kiếm ở nơi có mây trên trời, nó luôn ở quanh ta, ta chỉ cần lắng nghe. để chính chúng ta khám phá, Cảm nhận và trân trọng từng khoảnh khắc sẽ thấy giá trị của cái đẹp.
Đặc sắc nhất là vẻ đẹp của mùa xuân với chi tiết tháng giêng được so sánh với đôi môi kề sát qua tính từ ngon ngọt “Tháng giêng ngon như môi kề môi”. Đây là một so sánh táo bạo, mới lạ mà chỉ có Xuân Diệu mới có ý thơ hay như vậy. Nếu như các nhà thơ trung đại luôn lấy thiên nhiên làm chuẩn mực cho vẻ đẹp con người thì Xuân Diệu lại lấy con người làm trung tâm cho vẻ đẹp của đất trời. Qua đó cho thấy triết lí nhân sinh thứ tư trong bài Vội vàng là Xuân Diệu luôn trân trọng và đề cao giá trị của con người.
Bài thơ không phải là một bài kinh Phật, cũng không phải là một bài tường thuật triết học, nhưng qua thơ Xuân Diệu, nó thực sự cho ta hiểu thêm về cuộc đời, về cách quý trọng thời gian, biết cách sống. Làm sao để thực sự hữu ích, nhất là với giới trẻ.
Như vậy, qua bài thơ Vội vàng, nhà thơ Xuân Diệu đã để lại cho chúng ta nhiều điều suy ngẫm về giá trị của thời gian, tuổi trẻ, con người và vẻ đẹp của cuộc sống. Dẫu tâm hồn đã khép lại, hình hài nhà thơ cũng đã về với đất mẹ nhưng những triết lý sống mà ông gửi đến người đọc vẫn còn nguyên giá trị qua bao thế hệ.
voi-vang.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác