Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ về một bài thơ hoặc tác phẩm văn học mà em yêu thích
Mùa thu, mùa luôn gợi trong lòng người bao nhiêu thương nhớ. Tiết trời không còn những cơn mưa phùn của mùa xuân, không còn cái oi bức của mùa hạ, không còn cái se lạnh của mùa đông. Mùa thu là sự giao hòa của tất cả các mùa trên, cũng chính vì thế mà tâm hồn nhạy cảm của các nhà thơ viết nhiều về đề tài mùa thu. Trong số những bài thơ viết về đề tài này, không thể không nhắc đến Sang thu của Hữu Thỉnh. Bằng vài nét bút tài hoa, ông đã phác họa những chuyển biến của đất trời từ cuối hè sang thu.
Mùa thu đến với lòng ai không quan trọng, bởi hương hoa sữa nồng nàn, bởi hương cốm mới tinh khiết mà mỗi người, mỗi nhà thơ đều có những dấu hiệu riêng để cảm nhận mùa thu. Mùa thu là mùa ngô đồng, mùa phong lá đỏ trong thơ cổ:
Ngô đồng nhất với chất diệp lục
Trời cộng chi
Hay mùa thu với dáng liễu thướt tha trong thơ Xuân Diệu:
Hàng liễu đứng chịu tang
Tóc buồn rơi ngàn giọt lệ
Mùa thu tới đây, mùa thu tới
Với mai phai dệt lá vàng
Còn Hữu Thỉnh, anh lấy dấu hiệu nào trong vô số tín hiệu trên để cảm nhận khoảnh khắc của mùa thu? Chúng ta sẽ bất ngờ trước những cảm xúc và tín hiệu của chính anh khi mùa thu đến:
Chợt nhận ra hương ổi
Ném vào gió
Sương giăng lối ngõ
Thu dường như đã về
Tín hiệu trở lại của anh ấy thật đặc biệt. Có lẽ lần đầu tiên trong thơ mới, hương ổi mộc mạc, giản dị được dùng để báo hiệu mùa thu đã về. Mùi hương ổi nhẹ nhàng kèm theo từ “bỗng” gợi cảm giác bâng khuâng, bất ngờ. Hình như một sáng thức dậy chợt thấy bước chân mùa thu trước ngõ. Mùi hương của mùa thu “hít” vào làn gió se se lạnh, hương thơm ngào ngạt, nồng nàn như sánh. Không chỉ vậy, hương ổi còn gợi một cái gì rất thân quen, thân thương của làng quê Việt Nam, hương ổi của Hữu Thỉnh thật lạ và độc đáo. Bằng con mắt tinh tường của người nghệ sĩ, Hữu Thỉnh còn nhận thấy những làn sương mỏng “lơ đãng” lướt qua đầu ngõ. Bằng nghệ thuật nhân hóa, người ta thấy được dáng vẻ và tâm trạng của sương thu. Họ đi chầm chậm, như còn lưu luyến, luyến tiếc một chút gì của mùa hè, nửa muốn sang thu, nửa muốn ở lại.
Đứng trước khoảnh khắc của mùa thu, người ta cũng ngỡ ngàng, như vẫn chưa tin rằng mùa thu đã đến: Hình như mùa thu đã đến. “Dường như” nhân vật trữ tình vẫn còn mông lung, bỡ ngỡ, bởi những tín hiệu nhận được còn mơ hồ, ít ỏi quá. Có lẽ cần có những tín hiệu rõ ràng hơn, đầy đủ hơn như một sự xác nhận cho sự sụp đổ. Chỉ với hương ổi thoang thoảng, làn gió thoảng nhẹ và chút sương mờ, nhân vật trữ tình mới mơ hồ, mong manh nhận ra những dấu hiệu của mùa thu, qua đó cho thấy tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ. Lời bài hát vừa ngỡ ngàng, vừa hân hoan trước khoảnh khắc sang thu.
Không gian dần được mở rộng, không chỉ là không gian làng xóm, vườn cây, ngõ xóm mà mở ra cả không gian của sông và trời: Sông đã thong dong/ Chim đã bắt đầu vội vã. Dòng sông tấp nập nhuốm đỏ phù sa, ngày đêm cuồn cuộn chảy đã được thay thế bằng dòng sông hiền hòa, êm đềm hơn, dòng sông vào thu trở nên trong xanh và phẳng lặng. Nghệ thuật nhân hóa khiến dòng sông như được nghỉ ngơi sau một mùa hè vất vả. Đây cũng là hình ảnh con người yên nghỉ sau bom đạn chiến tranh. Di chuyển ngược dòng sông là đàn chim hối hả bay về phương Nam tìm hơi ấm, tránh cái lạnh của mùa đông phương Bắc sắp đến. Tâm hồn ông rất tinh tế và nhạy cảm, bởi ông đã nhận ra những biến đổi vi tế nhất của thiên nhiên, vạn vật.
Nhưng có lẽ hình ảnh đẹp nhất, ấn tượng nhất phải kể đến: Mây mùa hạ/ Một nửa chuyển mình sang thu. Những đám mây mùa hè được hình tượng hóa, vừa thực vừa có chút hư ảo, tái hiện lại những cung bậc của thời gian. Nhưng điều đặc biệt hơn là Hữu Thỉnh lấy cái hữu hình là đám mây để nói về cái vô hình, đó là thời gian. Thời gian là một khái niệm trừu tượng, không thể cầm nắm hay đo đếm, nhưng có sự “vắt” mây, dường như thời điểm hạ – thu có ranh giới rõ ràng, hữu hình. Đám mây trở thành cầu nối giữa hai mùa, khiến chúng liền mạch, không bị ngắt quãng. Mây cũng như sương, vẫn luyến tiếc mùa hè, vẫn chưa muốn nói lời tạm biệt với mùa hè mà còn khát khao khám phá mùa thu bí ẩn khiến mây chỉ biết “vung nửa mình lên trời”. thu”. Khoảnh khắc chuyển mùa hiện lên tinh tế qua những vần thơ giàu hình tượng, ẩn sau thời khắc chuyển mùa từ hạ sang thu là hình ảnh cuộc sống con người trong mùa thu.
Ở khổ thơ cuối, những chuyển biến của thiên nhiên càng thể hiện rõ: nắng vẫn còn nhưng nhạt hơn, dịu hơn, không còn gay gắt như mùa hạ; Những cơn mưa rào mùa hạ đến bất chợt rồi cũng dần tạnh đi. Các từ chỉ mức độ “còn” “với” “bớt” được sắp xếp theo thứ tự giảm dần cho thấy mùa hè đang tàn dần, mùa thu đang ngày càng rõ rệt. Mùa thu đã hiện ra giữa đất trời.
“Sấm sét cũng bớt ngỡ ngàng/ Trên hàng cây già” đây là giây phút suy tư, chiêm nghiệm của Hữu Thỉnh trước thời khắc giao mùa của thiên nhiên cũng là thời khắc giao mùa của con người. Khi con người ta đã từng trải, đã đi qua bao giông tố cuộc đời thì cũng trở nên vững vàng và trưởng thành hơn trước những rung động của cuộc đời.
Mùa thu của Hữu Thỉnh, với ngôn ngữ và hình ảnh giản dị, tự nhiên, ông đã cho người đọc thấy vẻ đẹp của thiên nhiên lúc chuyển mùa, nét chân chất của mùa thu Bắc Bộ. Nhưng đằng sau bức tranh mùa thu còn là những suy tư, chiêm nghiệm về khoảnh khắc đời người trong mùa thu.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
viet-bai-lam-van-so-1-lop-10.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học